کشف‌ کتیبه سنگی در عربستان که توسط «صحابه مشهور پیامبر اسلام» در جنگ اُحد حکاکی شده است

به گزارش کلینی نیوز به نقل از یورونیوز، نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد کتیبه‌ای که به زبان عربی باستانی بر روی تخته سنگی در عربستان سعودی حک شده است، احتمالاً به یکی از صحابه پیامبراسلام  (ص) تعلق دارد.

باستان‌شناسان می‌گویند کتیبه یافت‌شده در اوایل قرن هفتم و قبل از تسلط اسلام بر شبه‌جزیره عربستان بر روی صخره حکاکی شده است و به همین خاطر شاهد مهمی از حجاز پیش از اسلام (منطقه‌ای که مکه در آن قرار دارد) و پیشینه مذهبی مخاطبان قرآن محسوب می‌شود.

بنابر اعتقاد کارشناسان و با توجه به شواهد موجود، این کتیبه توسط حنظله بن ابی عامر مشهور به «غسیل‌الملائکه» از صحابی‌های سرشناس محمد پیامبر مسلمانان به نگارش درآمده است.

احمد الجلاد، استاد مطالعات عربی در دانشگاه ایالتی اوهایو در آمریکا، درباره اهمیت این کتیبه می‌گوید: «برخلاف باور عمومی مبنی بر اینکه اسلام در شرایط کاملا روشن تاریخی متولد شده است، ما اطلاعات زیادی در مورد ظهور اسلام از منابع معاصرش در دست نداریم.

وی اضافه کرد: «این دوره زمانی در هاله‌ای از رمز و راز است و این کتیبه‌ها پایه‌ای قابل تایید برای نوشتن تاریخ مبتنی بر شواهد این دوره را فراهم می‌کنند.»

یک خوشنویس ترک برای اولین بار در سال ۲۰۲۱ در حال بازدید از مسجدی قدیمی در شهر طائف، که گمان می‌رود توسط علی ابن ابیطالب ساخته شده باشد، متوجه دو کتیبه بر روی تخته سنگی برجسته در ارتفاع تقریباً ۱۰۰ متری شد.

پس از بررسی کارشناسان معلوم شد کتیبه‌ها به به خط «پالئو-عربی» (یا عربی باستانی) نوشته شده‌اند. این خط مرحله آخر الفبای عربی پیش از اسلام محسوب می‌شود.

نویسنده کتیبه‌ بالایی خود را «حنظله ابن عبد عامر» معرفی کرده و نوشته است: «به نام تو ای پروردگار ما. من حنظله [ابن] عبد عامر هستم، از تو می‌خواهم که نسبت به خدا تقوا پیشه کنی.»

نویسنده کتیبه‌ پایینی نیز خود را عبدالعزه ابن سفیان معرفی کرده و نوشته است: «به نام تو ای پروردگار ما، من عبدالعُزّیٰ پسر سفیان هستم و تو را به تقوای خدا سفارش می‌کنم.»

محققان تواریخ سنتی مسلمانان، سوابق نسب‌شناسی اعراب را مطالعه کردند و دریافتند که ترکیب این نام‌ها بسیار نادر است.

آنان می‌گویند تنها یک نفر به نام حنظله که پدرش عبد عامر نام داشته به چنین اسمی می‌خورده است. این شخص به قبیله اوس مستقر در یثرب (که اکنون مدینه نامیده می‌شود) تعلق داشته و در تاریخ اسلام به عنوان یکی از صحابی‌های پیامبر اسلام برجسته است.

مطابق روایات موجود در تاریخ اسلام، حنظله در میان افرادی بود که به محمد(ص) ایمان آورد. او بیش از همه به خاطر روایتی که از روزهای آخر زندگی‌اش نقل شده است شهرت دارد.

مطابق این روایت او از محمد خواسته بود تا شب پیش از جنگ احد، که مصادف با شب عروسی‌اش بود، پیش همسرش بماند و به همین خاطر صبح روز بعد به سپاه اسلام پیوست.

حنظله در جریان این جنگ کشته شد و از محمد پیامبر مسلمانان نقل شده است که گفته بود «فرشتگان او را غسل می‌دهند.» به همین جهت در تواریخ اسلامی از وی با نام «غسیل‌الاملائکه» یاد می‌شود.

استفاده از خط عربی باستان قدمت این کتیبه‌ها را به اواخر قرن شش یا اوایل قرن هفتم میلادی بازمی‌گرداند. این مقطع با زمان مرگ حنظله صحابی محمد در جنگ احد در سال ۶۲۵ میلادی مطابقت دارد.

نام شخص دوم، عبدالعُزّی، به بت عزی اشاره دارد و بیشتر از این ایده حمایت می‌کند که کتیبه‌ها توسط افرادی نوشته شده‌اند که (دستکم در آن زمان) از پیروان حضرت محمد(ص نبوده‌اند.

این مشاهدات محققان را به این نتیجه رساند که به احتمال زیاد حنظله همان کسی است که با پیامبر اسلام مرتبط است و او این کلمات را هنگام سفر به طائف، احتمالاً با شخصی به نام عبدالعزی قبل از پذیرش اسلام، روی صخره حکاکی کرده است.

هیثم سیدکی، یکی از نویسندگان این مطالعه و مدیر اجرایی انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی در واشنگتن می‌گوید: «اساساً غیرقابل تصور است که این کتیبه پس از آغاز فرمانروایی  حضرت محمد(ص) حکاکی شده باشد. چرا که جو عمومی در طائف به شدت با ایشان خصمانه بود و بعید است یکی از پیروانش به آنجا رفته و این کتیبه را بر جای گذاشته باشد.»

آقای الجلاد نیز اضافه می‌کند که جنس کتیبه و الگوهای هوازدگی نشان می‌دهد که این سنگ‌نگاره مدت زیادی در آنجا بوده و احتمال جعل مدرن به همین خاطر رد می‌شود.

با این حال، همه در مورد هویت نویسنده یا نویسندگان این کتیبه کاملاً مطمئن نیستند.

جیمز مونتگومری، استاد مطالعات عربی و خاورمیانه در دانشگاه کمبریج، می‌گوید هرچند این تشخیص به احتمال زیاد دقیق است با این حال برای انتساب آن به همان حنظله تواریخ اسلامی باید منتظر شواهد بیشتر ماند.