رد راهکار خانه سینماتوسط سینماگران زن معترض به خشونت جنسی

بیش از ۳۰۰ سینماگر زن پنج‌شنبه ۱۱ فروردین (۳۱ مارس) طی بیانیه‌ای با افشای آن‌چه “خشونت و باج‌گیری جنسی” در عرصه کارشان عنوان شد، خواستار تشکیل کمیته‌ای مستقل در خانه سینما برای بررسی این دسته جرائم شده بودند.

آن‌ها همچنین خواسته بودند تا آزارگران جریمه نقدی شده و در مدت‌ زمانی که این کمیته تعیین می‌کند از هر گونه فعالیت هنری منع شوند.

خانه سینما چند روز بعد از انتشار این بیانیه، با محکوم کردن خشونت جنسی در این عرصه وعده داد، با “رعایت مطلق محرمانگی” به شکایات زنان فعال در عرصه سینما رسیدگی می‌شود.

بزرگ‌ترین نهاد رسمی سینمای ایران در بیانیه خود افزوده بود که شورای صیانت خانه سینما “مشورت‌های حقوقی لازم” را به مراجعه‌کنندگان ارائه و در صورت لزوم، “ارجاع موضوع به محاکم قضایی” را نیز پیگیری خواهد کرد.

شورای مرکزی انجمن بازیگران سینمای ایران نیز در پی این بیانیه از بازیگران زن خواست، “بدون واهمه” شکایت‌های خود در مورد همه افراد، صرفنظر از جایگاه و عنوانشان را در “شورای صیانت” مطرح کنند.

انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور ایران هم با انتشار پستی اینستاگرامی از هنرمندان زن عرصه سینما دعوت کرد تا “در نشستی که در محل معاونت تشکیل می‌شود مسائل و مشکلات این حوزه را مطرح و در تبیین راهکارهای عملیاتی” شرکت کنند.

زنان امضاکننده بیانیه که در بین آنان اسامی هنرمندان نام‌‌آشنایی چون ترانه علیدوستی، نگار جواهریان، نیکی کریمی و هدیه تهرانی به چشم می‌خورد در جوابیه خود به بیانیه خانه سینما گفته‌‌اند، این نهاد “استقلال کافی” برای رسیدگی به این مسئله را ندارد، زیرا “اعضای تصمیم‌گیرنده اکثرا در پست‌های بالای مدیریتی” بوده و “منافع آنها درگیر روابط قدرت موجود در ساختار سینما خواهد شد.”

امضا‌کنندگان همچنین افزوده‌اند اعضای تصمیم‌گیرنده خانه سینما “برای رسیدگی به خشونت‌های جنسی آموزش لازم را ندیده‌اند” و سیستم موجود نیز در دسترس همه زنان دست‌اندکاران پروژه‌های سینمایی نیست.

در ادامه این جوابیه آمده است، برخی از این افراد روایت‌های زنان سینماگر از خشونت جنسی را “تا به امروز سرکوب کرده‌اند و معتقدند این امور را باید پشت درهای بسته حل و فصل کرد.”

سکوت و حل و فصل شکایات پشت درهای بسته از راهکارهای آشنای پاسخ به افشاگری آزارهای جنسی در ایران است. آن چه که بر لبان بسیاری مهر سکوت می‌زند تا تحمل و چشم‌پوشی اختیار کنند، شاید متهم کردن خود شاکی باشد که خواسته یا ناخواسته بستری را برای این گونه آزارها فراهم می‌کند.

در همین حال روزنامه‌ “جوان”، با حمله به زنان سینماگر معترض با یادآوری آن چه که فرج‌الله سلحشور، کارگردان ایرانی ۱۱ سال پیش در مورد سینماگران زن گفته بود، خطاب به ترانه علیدوستی و نگار جواهریان، که از امضاکنندگان بیانیه بوده‌اند نوشت: «شما که می‌گفتید در سینما فساد نیست.»

سلحشور سال‌ها پیش در سخنانی که بسیار بحث‌برانگیز شدند، با انتقاد از وجود “فساد در سینما”، سینمای ایران را “فاحشه‌خانه” و بازیگران زن ایرانی را “فاحشه” نامیده بود. در آن زمان تعدادی از سینماگران زن، از جمله ترانه علیدوستی و نگار جواهریان در یادداشتی به سلحشور پاسخ داده بودند: «ای کاش لطف کنید سینمایی را که خجالت می‌کشیم بگوییم شما را یاد کجا می‌اندازد به حال خود رها کنید، شاید که رستگار شوید و آرامش و صلح و محبت به وجدان نگرانتان بازگردد.»

آن‌ها نوشته بودند : «از این‌که می‌بینیم آن همه پرداختن به زوایای نورانی زندگی پیامبران و سرمشق قرار دادن منش ایشان تاثیری در کلامتان نداشته، و در نهایت شهرت‌تان را از نفرت‌پراکنی و بی‌ادبی در برابر هم‌نوعان‌تان به دست آورده‌اید، بسیار متاسفیم.»

استدلال روزنامه جوان با واکنش‌‌‌های متعددی روبرو شده است. ریحانه طباطبایی، روزنامه‌نگار، با انتشار توییتی با یادآوری سخنان سلحشور، به طعنه خطاب به زنان توصیه کرده است، از این پس وقتی “فاحشه” خطابشان کردند “ذوق” کنند تا شاید بعد بتوانند به آزار جنسی اعتراض کنند.

سینماگران زن با رد راهکار خانه سینما برای رسیدگی به خشونت و آزار جنسی با “تکرار همان روال ناکارآمد رسیدگی به این خشونت‌ها” مخالفت کرده و گفته‌اند که برای تغییر چنین روالی تلاش خواهند کرد.