معمای طرح جایگزین ایران: نگاه تهران به شرق در صورت شکست مذاکرات

به گزارش کلینی نیوز، این در حالی است که با توجه به چالش‌های ژئوپلیتیکی کنونی، کارایی این رویکرد زیر سوال رفته است.

ابعاد طرح جایگزین ایران: تداوم استراتژی مقاومت و تقویت روابط شرق

با تشدید تنش‌ها پیرامون برنامه‌های هسته‌ای ایران و وقفه در مذاکرات با واشنگتن، گمانه‌زنی‌ها در مورد طرح جایگزین تهران در صورت شکست دیپلماسی افزایش یافته است.

به گزارش الجزیره، رویترز به نقل از سه منبع آگاه اعلام کرده است که ایران فاقد یک طرح جایگزین صریح و از پیش تعیین شده برای سناریوی عدم موفقیت در مذاکرات جاری است.

این وضعیت، در حالی که مذاکرات به دلیل اختلافات بر سر غنی‌سازی اورانیوم دچار وقفه شده، پیچیدگی‌های بیشتری به پرونده هسته‌ای ایران می‌افزاید.

آمادگی برای دفاع، اجتناب از تشدید تنش

یک مقام ارشد ایرانی به رویترز اظهار داشته است که تهران، ضمن آمادگی کامل برای دفاع از خود، از هرگونه تشدید تنش جلوگیری خواهد کرد. این رویکرد، نشان‌دهنده تمایل ایران به حفظ ثبات در منطقه و پرهیز از درگیری‌های نظامی ناخواسته است.

 چرخش به شرق: چین و روسیه به عنوان گزینه‌های ثانویه؟

بر اساس گزارش رویترز و به نقل از برخی منابع ایرانی، در صورت تداوم بن‌بست در مذاکرات با واشنگتن، ایران ممکن است به عنوان “طرح شماره دو” به چین و روسیه روی بیاورد.

این رویکرد به معنای تقویت روابط با قدرت‌های شرقی در مقابله با فشار غرب است. با این حال، با توجه به جنگ تجاری میان پکن و واشنگتن و درگیری نظامی مسکو در اوکراین، کارایی و تاثیرگذاری این طرح جایگزین ایران محل تردید است و به نظر می‌رسد از قوت لازم برخوردار نباشد.

تقویت روابط با شرکای استراتژیک

یک مقام ارشد ایرانی در تشریح جزئیات طرح جایگزین ایران، توضیح داده است که این طرح، تداوم استراتژی اتخاذ شده پیش از آغاز مذاکرات است. این راهبرد شامل اجتناب از تشدید تنش و همزمان آمادگی برای دفاع از خود، و همچنین تقویت روابط با شرکای کلیدی مانند روسیه و چین است. این نشان می‌دهد که ایران به دنبال ایجاد یک موازنه قدرت منطقه‌ای و جهانی با تکیه بر روابط دوجانبه است.

موانع باقی‌مانده در مسیر مذاکرات

پس از چهار دور مذاکره با هدف محدود کردن برنامه‌های هسته‌ای ایران در ازای کاهش تحریم‌ها، همچنان موانع جدی در مسیر دستیابی به توافق وجود دارد.

رویترز به نقل از مقامات ایرانی و دیپلمات‌های اروپایی گزارش داده است که تهران با انتقال ذخایر اورانیوم با غنی‌سازی بالا به خارج از کشور یا بحث درباره برنامه‌های موشکی خود مخالف است.

این موارد از جمله نقاط اختلاف اساسی هستند که مانع از پیشرفت در مذاکرات می‌شوند.

عدم اعتماد و ضرورت تضمین‌ها

یکی از چالش‌های اصلی در مذاکرات، عدم وجود اعتماد متقابل میان دو طرف و تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، مبنی بر خروج از توافق برجام در سال ۲۰۱۵ است.

این سابقه، اهمیت دستیابی ایران به تضمین‌هایی مبنی بر عدم خروج آمریکا از توافق آتی را تشدید کرده است. حتی در صورت کاهش اختلافات بر سر غنی‌سازی، مسئله لغو تحریم‌ها همچنان با خطراتی مواجه خواهد بود.

آمریکا لغو تدریجی تحریم‌ها مربوط به برنامه‌های هسته‌ای را ترجیح می‌دهد، در حالی که تهران خواستار برداشتن فوری تمامی تحریم‌ها است.

تحریم‌های اقتصادی و ضرورت توافق

از سال ۲۰۱۸، ده‌ها نهاد حیاتی اقتصاد ایران، از جمله بانک مرکزی و شرکت ملی نفت، تحت تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند.

برخی منابع به رویترز گفتند که با احیای سریع “کمپین فشار حداکثری آمریکا” بر تهران از فوریه گذشته، شامل تشدید تحریم‌ها و تهدیدات نظامی، ایران به منظور جلوگیری از ناآرامی اقتصادی داخلی، گزینه‌ای بهتر از توافق جدید ندارد.

یک مقام ایرانی نیز به رویترز گفته است که اقتصاد ایران پیش از لغو تحریم‌ها و فراهم‌سازی امکان دسترسی فروش نفت به خریداران خارجی، بهبود نخواهد یافت.

چشم‌انداز آینده و مکانیسم بازگشت تحریم‌ها

دیپلمات‌های آلمانی، فرانسوی و بریتانیایی به رویترز اعلام کرده‌اند که در صورت عدم دستیابی به توافق با آمریکا تا اوت آتی، “سازوکار اعمال مجدد تحریم‌ها” بر ایران فعال خواهد شد.

یک مقام ارشد اروپایی پیش‌بینی کرده است که با وجود پیچیده‌تر شدن وضعیت ژئوسیاسی در حال حاضر، این امر بیش از ۱۸ ماه به طول خواهد انجامید.

این چشم‌انداز نشان می‌دهد که زمان برای دستیابی به یک توافق دیپلماتیک محدود است و در صورت عدم توافق، ایران با چالش‌های جدی‌تری روبرو خواهد شد.