رهاسازی آب؛ چرا عراق به دنبال مذاکره با ایران و ترکیه است؟

به گزارش کلینی نیوز، شورای عالی آب عراق، به ریاست محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر این کشور، در جلسه‌ای اضطراری به بررسی وضعیت منابع آبی و پیامدهای خشکسالی پرداخت.

بر اساس بیانیه دفتر اطلاع رسانی نخست وزیری عراق،  وزیر منابع آبی عراق، وضعیت کنونی منابع آبی بحرانی است و پیش‌بینی‌ها برای فصل زمستان نیز امیدوارکننده نیست. این شورا با در نظر گرفتن پیامدهای تغییرات اقلیمی، خشکسالی، و تأثیر آن بر محیط زیست و کشاورزی، تصمیمات مهمی اتخاذ کرد.

یکی از مهم‌ترین تصمیمات، مکاتبه با کشورهای همسایه، به‌ویژه ایران و ترکیه، به‌منظور افزایش رهاسازی آب به سمت رودخانه‌های دجله و فرات (از سمت ترکیه) و کارون و کرخه (از سمت ایران) بود. این اقدام، نشان می‌دهد که عراق برای تأمین نیازهای آبی خود، راه دیپلماسی را در پیش گرفته است. با این حال، باید در نظر داشت که این درخواست در شرایطی مطرح می‌شود که ایران نیز با یکی از شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر مواجه است.

وضعیت خشکسالی در ایران و چالش‌های داخلی

در ایران، سال‌ها سوءمدیریت منابع آب، بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و تغییرات اقلیمی، وضعیت منابع آبی را به شدت شکننده کرده است. کاهش بارندگی‌ها، خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها و همچنین کاهش دبی رودخانه‌ها، کشاورزی و زندگی مردم در بسیاری از مناطق را تحت‌تأثیر قرار داده است. در چنین شرایطی، هرگونه درخواست برای رهاسازی آب بیشتر، چالش‌های جدیدی برای مدیریت منابع داخلی کشور ایجاد خواهد کرد.

تصمیم عراق برای مذاکره با ایران و ترکیه، می‌تواند فرصتی برای تهران باشد تا ضمن تأکید بر شرایط داخلی خود، به یک رویکرد جامع‌تر در مدیریت منابع آب مشترک در منطقه بیندیشد. این امر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تشکیل یک کارگروه مشترک: با مشارکت کارشناسان آب از هر سه کشور برای بررسی دقیق وضعیت منابع آبی و تعیین سهمیه عادلانه بر اساس اصول حقوق بین‌الملل آب.
• اشتراک‌گذاری فناوری‌ها: تبادل دانش و فناوری‌های نوین در زمینه آبیاری کم‌مصرف و کشاورزی پایدار.
• مدیریت هم‌زمان حوضه‌های آبریز: تدوین برنامه‌ای جامع برای مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز مشترک، با هدف سازگاری با تغییرات اقلیمی.

راهکارهای داخلی و همکاری‌های منطقه‌ای

شورای عالی آب عراق همچنین تصمیمات مهمی برای مدیریت داخلی بحران اتخاذ کرد، از جمله استفاده از فناوری‌های پیشرفته در آبیاری، ترویج کشاورزی کم‌مصرف، و حمایت مالی و فنی از کشاورزان و دامداران مناطق آسیب‌دیده.

این اقدامات، نشان می‌دهد که دولت عراق نیز به اهمیت مدیریت داخلی و کاهش وابستگی به منابع خارجی پی برده است.

همزمان، در ایران نیز نیاز به اصلاحات جدی در سیاست‌های آبی احساس می‌شود. تغییر الگوی کشت به محصولات کم‌آب‌بر، اصلاح شبکه توزیع آب و جلوگیری از هدررفت، و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، از جمله گام‌های ضروری برای مقابله با بحران خشکسالی است.

مذاکرات با عراق می‌تواند بهانه‌ای برای دو کشور باشد تا ضمن بررسی وضعیت رودخانه‌های مشترک، به سوی یک همکاری بلندمدت و پایدار برای مقابله با تغییرات اقلیمی گام بردارند.

تنها از طریق همکاری‌های منطقه‌ای و مدیریت صحیح منابع، می‌توان از فجایع زیست‌محیطی و انسانی در آینده جلوگیری کرد.