جای خالی کلینی شناسی در پژوهش ها

به گزارش کلینی نیوز، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی و عضو مجلس خبرگان رهبری عصر روز ۲۷ دی در آئین معرفی و تجلیل از ترجمه اصول کافی، اثر شیخ حسین انصاریان که در سالن اجتماعات شهدای سرچشمه برگزار شد، گفت: برای شناخت شخصیت علمی یک دانشمند، راه‌های گوناگونی وجود دارد، ساختارسازی علمی و واژگان پردازی دو راه از این راه‌ها است. مرحوم کلینی از زوایای مختلف قابل تحلیل و بررسی است؛ اگر چه تحلیل ساختار‌های آثار او و همچنین نظام واژگانی و ادبیاتی او راه‌های جدیدی فراروی ما می‌گشاید، اما متأسفانه کار درخور و مهمی درباره وی انجام نداده‌ایم، در حالی که قفل بسیاری از افکار، با تحلیل وی باز می‌شود.
به گزارش خبرگزاری ایکنا، این پژوهشگر دینی در ادامه افزود:از طریق این دو راه می‌توانیم به نظام فکری و اعتقادات و ابداعات کلینی دست یابیم و از این اندیشه‌ها برای تقویت و تعمیق اندیشه‌‎های شیعی استفاده ببریم.
مبلغی در ادامه با اشاره به هندسه کتاب اصول کافی بیان کرد: هندسه‌ای که مرحوم کلینی برای تدوین و تنظیم مباحث ارائه کرده، هندسه‌ای بی‌نظیر است. این هندسه حاکی از نگاه ژرف به روابط منطقی حاکم بر آموزه‌های دینی است. این کتاب با عقل و جهل شروع می‌شود. از نگاه قرآن و روایات، جهل و عقل پایه‌ای‌ترین مبحث برای نسان در هنگام مواجهه با آموزه‌های دینی است.

منطق دین
وی ادامه داد: نقطه شروع عقل است. انسان یا در حال عقل یا جهل به سر می‌‍برد. نمی‌توان هیچ شرایط اولیه‌ای برای گره خوردن انسان به دین و یا فهم او نسبت به آموزه‌ها و بیانات دینی به غیر عقل ارائه کرد. این کتاب که از عقل و جهل شروع می‌شود؛ دقیقاً برپایه منطق دین است.
مبلغی با بیان اینکه اگر به دنبال زیرساخت‌های تحول‌آفرین هستیم، باید نقطه شروع عقل باشد، تصریح کرد: «افلا تعقلون» در قرآن فقط خطاب به انسان‌هایی نیست که دارای دین هستند، بلکه خطاب به انسان‌هایی است که هنوز دین را برنگزیده‌اند و یا در نقطه‌های شروع هستند. از این رو نگاه ژرفی که مرحوم کلینی به دین داشته، او را واداشته که درب ورود به باغ بزرگ آموزه‌های دینی را مبحث عقل و جهل قرار دهد.
این عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: نظام واژگانی و ادبیاتی یک شخصیت در طرح مباحث علمی، راهی مهم برای فهم سهم میزان ابداع و عمق اندیشه اوست؛ چون به هر حال انسان اندیشمند به دنبال واژه می‌گردد تا از رهگذر این واژه‌ها اندیشه خود را ارائه، و مفاهیم خود را بر دوش این واژه‌ها بگذارد.
وی ادامه داد: ادبیات وی عرض عریضی دارد. در نگاه ما اصل، نقطه مقابل فرع است، اما کلینی عمیق‌تر می‌نگرد و دایره گسترده‌تری را تعریف می‌کند و اصل در نگاه او از دین گرفته شده است و به هر آموزه یا حالتی که نقش پایه‌ای و مبنایی در حرکت تکاملی انسان بر عهده دارد، گفته می‌شود، وی اصل را پایه می‌گیرد و بر این اساس عقل لایه‌ای‌ترین زیرساخت حرکت انسان است، حتی اصول دین، اعتقاد به آن‌ها بر پایه تعقل، عینیت می‌یابد.

کلینی اخلاقیات را جزء اصول می‌‍داند
مبلغی گفت: کلینی اخلاقیات را جزء اصول می‌‍داند و این با روایاتی که در باب اخلاق از نگاه اهل بیت (ع) آمده، صادق است. به همین دلیل باید کلینی‌شناسی از زوایای مختلف انجام شود و با این کار می‌توان حقایق تاریخی ناگفته و افکار بنیادین و ترتب و تدبیر اهل بیت (ع) را درک کرد.
وی در ادامه با اشاره به تفکیک عقل و رأی بیان کرد: برخی این دو را یکی می‌دانند، برخی فعال کردن عقل را منتهی به رأی می‌دانند و از این سر باز می‌زنند از اینکه دامنی گسترده شود و فضایی فراهم آید تا عقل تقویت شود، گویی که اجازه ندادن به عقل یک وظیفه است، اما کلینی رأی را در ذیل علم قرار می‌دهد و عقل را هم جدا کرده و نام یک کتاب را عقل قرار داده است.
وی در ادامه افزود: مرحوم کلینی کتابی به نام ایمان و کفر در کتب هشت گانه گنجانده است، که آموزه‌های دین را در ذیل ایمان و کفر قرار داده است و بسیاری از آنچه را که از ما بخواهند، جای آن در هندسه کتاب کجاست، در فهم آن می‌مانیم. برخلاف نگاه بسیاری که ایمان را جدا از رفتار‌ها و سلوک و عمل بیرونی تلقی می‌کنند و حضور آن را صرفاً در قلب و نفس جستجو می‌نمایند، مرحوم کلینی با بهره‌گیری از آموزه‌های عمیق دینی ایمان را صرفاً به حالات درونی مرتبط نمی‌کند، بلکه ایمان را ظهور و بروز و حضور آن را در زوایای اجتماعی و نماد‌ها و نمود‌های اجتماعی و ابعاد اخلاقی و فرهنگی می‌بیند.

کاستی رفع شد

مبلغی درباره شخصیت شیخ حسین انصاریان نیز گفت: مقداری از ترجمه را مطالعه کردم و در حقیقت، این ترجمه برای جامعه عصر ما یک موهبت الهی است. با آمدن این کتاب همه چیز تمام شده و با فراغت بال بدون هر گونه اضطراب و تشویش این کتاب را به نسل امروز و آتی آن را تقدیم کنیم و در این زمینه کاستی داشتیم که با این کار رفع شد.
وی افزود: چندین نسل با استاد انصاریان در ارتباط بوده و جالب این است که در همه این فراز و فرود‌ها نسل‌های مختلف با وی در ارتباط بوده و حلاوت در بیان و خلوص در وجود و قدرت استناد از واژگان و تبحر حاصل از مطالعات طولانی، عمیق، درازمدت، جامع الاطراف شخصیت وی را در اختیار ما قرار داده است.