گروه پرنفوذ «جماعت منزل» در میان جریان‌های مذهبی ترکیه

مرگ اخیر شیخ عبدالباقی ارول، رهبر «جماعت منزل» باعث جلب توجه رسانه‌ها و مردم به این گروه صوفی‌ مسلک شد که در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.

یه گزارش کلینی نیوز، عبدالباقی ارول که مریدانش او را «شیخ» خطاب می‌کردند، اخیرا در سن ۷۴ سالگی در استانبول درگذشت.

مراسم تشییع جنازه او در روستای «منزل» در نزدیکی شهر آدیامان واقع در جنوب شرق ترکیه برگزار شد.

بنا به گزارش بی بی سی، ده‌ها هزار نفر از مناطق مختلف ترکیه در این مراسم شرکت کردند و در جاده ورودی روستا صفی چند کیلومتری از خودروهایی تشکیل که راهی این مراسم بودند.

از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گرفته تا شماری از رهبران احزاب مخالف راستگرا، از جمله احمد داوود اوغلو، نخست وزیر سابق ترکیه در شبکه‌های اجتماعی پیام تسلیت دادند.

«جماعت منزل» یا «منزلجی‌ها» در شمار پرعضوترین جماعت‌های نقشبندی خالدی است که نام خود را از روستای منزل در منطقه جنوب شرق ترکیه دارد از بزرگ‌ترین طریقت تصوف در ترکیه به حساب می‌آید.

اقبال عمومی به این گروه در دهه ۱۹۷۰ میلادی بالا گرفت. در آن زمان بسیاری برای ترک عاداتی مثل نوشیدن مشروبات الکلی که از نظر مذهبی ناشایست به حساب می‌آید، به روستای منزل سفر می‌کردند.

جماعت منزل در طول زمان روابط خوبی با بعضی احزاب راستگرا در صحنه سیاسی ترکیه برقرار کرد.

با وجود این مانند بسیاری از گروه‌های مشابه دیگر در این کشور، بعد از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه رجب طیب اردوغان در سال ۲۰۰۲ رونق بسیار بیشتری گرفت.

در حال حاضر بسیاری این گروه را متهم می‌کنند که در حال تلاش برای سازماندهی اعضای خود در داخل سیستم دولتی، به ویژه در بخش‌هایی مانند وزارت بهداشت ترکیه است. جماعت منزل و دولت ترکیه هر دو این اتهام را رد می‌کنند.

مساله‌ای که در رابطه این جماعت با دولت قابل توجه است این است که با توجه به شافعی بودن این جماعت و نیز کُرد بودنِ بخش قابل توجهی از اعضای آن، دولت از این جماعت به عنوان اهرمی در راستای تاثیرگذاری بر افکار عمومی مردم عامه و سنتی کردهای ترکیه استفاده می‌کند.

درهمین راستا در سال‌هایی که دولت در حال یافتن راه‌حل‌هایی برای حل مساله کردها بود، احمد داوداوغلو، نخست وزیر وقت ترکیه با سفر به روستای منزل با شیخ عبدالقادر دیدار کرده و اخبار آن را منتشر کردند.

حضور گسترده پیروان جماعت منزل در تشییع جنازه عبدالباقی الحسینی

این جماعت در سرتاسر ترکیه فعال است و خود می‌گوید هزاران عضو و پیرو دارد.

منزل رسانه‌های زیادی هم در در اختیار دارد؛ کانال‌های تلویزیونی و رادیویی و همین طور چاپ‌خانه‌ها و انتشاراتی که عمدتا کتاب‌ها و متون مذهبی منتشر می‌کنند. بسیاری از این رسانه‌ها و انتشارات با نام «سمرقند» فعالیت می‌کنند.

گروه‌های غیردولتی وابسته به جماعت منزل هم اخیرا بیش از پیش در بخش‌های خیریه و امداد فعال‌ شده‌اند.

علاوه بر فعالیت‌های معمول و روزمره،‌ این بنیادها و انجمن‌ها در فجایع طبیعی مانند زلزله به سرعت و به صورت گسترده فعال هستند.

خارج از ترکیه هم در کشورهایی مانند اندونزی و آلبانی فعالیت خود را افزایش داده‌اند.

کنفدراسیون جوانان، آموزش و فرهنگ (گنچکون) که یک انجمن وابسته به جماعت منزل است، در سازماندهی برنامه‌های جوانان فعال است، از تحصیلات مذهبی گرفته تا فعالیت‌های ورزشی.

روستای منزل همچنان مقصدی جذاب برای بسیاری از بازدید کنندگانی که است که به قصد زیارت به آنجا می‌روند. با وجود آن که یک روستا است، اما پر از مساجد چشمگیر، مدارس مذهبی،‌ کارگاه‌ها و مجتمع‌های مسکونی است که با معماری مدرن ساخته شده‌اند.

هنوز رهبر جماعت منزل، بعد از مرگ عبدالباقی ارول اعلام نشده است. گفته می‌شود که روند انتخاب جانشین ممکن است با مشکلاتی روبرو شود، چون نام هر سه پسر شیخ درگذشته برای رهبری جماعت مطرح شده است.

اما فارغ از آن که چه کسی رهبری گروه را بر عهده بگیرد، تشییع جنازه ارول بار دیگر نشان داد که جماعت منزل به گروهی پرنفوذ در میان جریان‌های مذهبی ترکیه تبدیل شده است. به همین دلیل فعالیت‌های این گروه هم‌چنان در افکار عمومی ترکیه مطرح خواهد بود و بیش از پیش مورد بحث قرار خواهد گرفت.