میدان گازی آرش متعلق به کیست؟ادعای کویت و عربستان درباره «حق انحصاری آرش»

به گزارش کلینی نیوز، سعد البراک وزیر نفت کویت روز یکشنبه ۱۸ تیر اعلام کرد کشورش و عربستان سعودی “حقوقی انحصاری” در میدان گازی الدوره (آرش) در خلیج فارس دارند.

طبق گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر نفت کویت از جمهوری اسلامی خواست با مشخص کردن مرزهای دریایی‌ “ادعاهای” خود در این زمینه را “اعتبارسنجی” کند.

مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند ایران در میدان گازی “آرش” سهم دارد و توافق عربستان سعودی و کویت را که سال گذشته برای توسعه این میدان امضا کردند به رسمیت نمی‌شناسد.

سعد البراک در مصاحبه با تلویزیون دولتی “الاخباریه” عربستان سعودی تاکید کرد کویت و عربستان در میدان الدوره حق انحصاری دارند و هرکس ادعایی دارد باید شروع به تعیین مرزها کند و اگر حقی داشته باشد بر اساس قوانین حقوق بین‌الملل به آن خواهد رسید.

پیش از این وزارت خارجه کویت هم در بیانیه‌ای رسما “طرف ایرانی را برای آغاز مذاکرات در مورد تعیین مرزهای دریایی” دعوت کرده بود.

واکنش کویتی‌ها در واقع به تصمیم ایران برای حفاری میدان “آرش” است که اخیرا توسط محسن خجسته‌ مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام شد.

خبرگزاری دولتی عربستان صبح روز چهارشنبه ۱۴ تیر (۵ ژوئیه) به نقل از یک منبع آگاه در وزارت خارجه این کشور گزارش داد “مالکیت مناطق نفتی دریایی تقسیم شده از جمله میدان الدوره بطور کامل و انحصاری تنها در اختیار عربستان سعودی و کویت قرار دارد”.

میدان گازی آرش که کویتی‌ها آن را الدوره می‌نامند، میدانی مشترک میان ایران، کویت و عربستان است که بخش‌هایی از آن در محدوده آب‌های تعیین حدود نشده میان ایران و کویت قرار دارد. این میدان موضوع مناقشه چندین دهه میان این دو کشور است.

پایگاه خبری تحلیلی “فرارو” در گزارشی اختصاصی می‌نویسد اگر قرار بود بین سخنان خجسته‌مهر و سعد البراک، یکی از آن‌ها را عجیب قلمداد کنیم، “قطعا سخنان وزیر نفت کویت، عجیب بود، نه سخنان مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران”.

فرارو استدلال کرده است که این موضوع قدیمی است و خود کویتی‌ها ۲۰ سال پیش برای تعیین تکلیف این میدان با ایران مذاکره کردند و حال “کویت و عربستان سهم ایران در میدان گازی آرش را فراموش کردند”.

خبرگزاری رسمی عربستان “واس” به نقل از یک مقام آگاه در وزارت خارجه این کشور تأکید کرد که مالکیت ثروت‌های طبیعی در مناطق آبی تقسیم شده از جمله میدان گازی الدره / آرش  کاملا و فقط متعلق به عربستان و کویت است و فقط این دو کشور از حاکمیت کامل بر منابع طبیعی این منطقه برخوردارند.

این مقام تأکید کرده که عربستان سعودی بار دیگر از ایران می‌خواهد که مذاکرات مربوط به ترسیم مرزهای شرقی منطقه آبی را که میان کویت و عربستان تقسیم شده آغاز کند.

به گفته این مقام رسمی عربستانی، به موجب قوانین بین‌المللی این کشور و کویت با یکدیگر یک طرف مذاکره‌کننده در برابر طرف ایرانی را تشکیل می‌دهند.

اختلاف بر سر چیست؟

در سال‌های گذشته، شرکت ملی نفت ایران یک چاه اکتشافی به نام آرش حفر کرد تا میزان ذخایر این میدان مشترک را مشخص کند و این چاه در نزدیکی خط مرزی مورد قبول ایران قرار داشت.

امتداد ساختمان میدان آرش در آب‌های ایران و ناحیه بی طرف بین کویت و عربستان، به میدان الدوراء کویت می‌رسد که از سال ۱۹۷۵ در حال بهره‌برداری است.

طبق این مرز حدود چهل درصد ساختمان نفتی و گازی موجود میدان آرش، در آب‌های ایران قرار دارد. سال‌ها پیش شرکت ملی نفت ایران به منظور تعیین میزان ذخائر درجا اقدام به حفر یک حلقه چاه اکتشافی (چاه شماره یک آرش) نمود که موقعیت این چاه نزدیک به خط مرزی مورد قبول ایران است.

طی ۱۱ سال گذشته کشور کویت با مستمسک قرار دادن نتایج لرزه نگاری انجام شده توسط شرکت شل برای این کشور، اقدام به تعریف خط مرزی جدید نموده که بر اساس این مرز کل ساختمان میدان آرش در بخش عربی میدان قرار می گیرد، اما این مرز هیچگاه مورد پذیرش ایران قرار نگرفته است.

آخرین تحول در خصوص میان نفتی – گازی آرش به تاریخ پنجم فروردین سال جاری (۱۴۰۱) باز می گردد؛ پیش از این قرار بود که با تعیین حدود مرزی در این میدان گازی مشترک، استحصال گاز از آن هم به شکل مشترک میان سه کشور پیش برود، ولی عربستان و کویت، در تاریخ یاد شده و بدون حضور ایران، قراردادی برای توسعه این میدان امضا کردند و به دنبال این اقدام، در تاریخ ۶ فروردین خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان طی سخنانی این توافق را غیرقانونی خواند.

نهم فروردین دو اتفاق دیگر نیز روی داد؛ ابتدا «احمد ناصر الاحمد الصباح» وزیر خارجه کویت در جریان کنفرانس مطبوعاتی مشترک با «ژان ایو لودریان» همتای فرانسوی‌اش اعلام کرد که «میدان گازی الدوره یک موضع سه جانبه میان این کشور، عربستان و ایران است».

اما با گذشت ساعاتی وی با تغییر سخنانش که معلوم بود تحت فشار آنها را بیان کرده، مدعی شد، میدان نفتی – گازی آرش (الدورا) صرفا کویتی – سعودی است و ایران در این زمینه، طرف ما نیست و آنچه در نشست خبری مطرح شد در خصوص مدارات فلات قاره است».

به ادعای خبرگزاری ایرنا، اسناد موجود نشان می دهد که کویت تحت فشار عوامل خارجی اقدام به تغییر نگرش خود در این موضوع کرده است؛ نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که جمهوری اسلامی ایران باید بر اساس حق طبیعی و قانونی خود اقدامات اکتشافی در این میدان نفتی گازی را همچون ۲۷ میدان مشترک با دیگر همسایگان پیگیری و از حقوق ملت ایران کوتاه نیاید و از آن چشم پوشی نکند.

واکنش کنعانی به مباحث مطرح شده درباره میدان نفتی و گازی آرش

اتفاقات روی داده در موضوع میدان نفتی – گازی آرش (الدورا) و به رقم توافقات روز دوشنبه ۱۹ تیر ماه امسال نیز یکی از خبرنگاران از ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه درباره میدان گازی آرش و ادعای عربستان و کویت در این خصوص سؤال کرد که وی در این باره گفت: در چارچوب گفت‌وگوهای دوجانبه با مقامات دولت کویت در حال پیگیری این موضوع هستیم.

وی عنوان کرد: این موضوع به همراه تحدید حدود دریایی،از موضوعات مورد مذاکره ایران و کویت بوده است و آخرین دور مذاکرات حقوقی و فنی در این خصوص در ۲۲ اسفند ۱۴۰۱ در تهران بین هیئت‌های ایرانی و کویتی در سطح مدیران ارشد وزارتخانه‌های خارجه دو طرف برگزار شد.

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: موضوعات مربوط به تحدید حدود دریایی و بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی مشترک، با مدنظر قرار دادن منافع مشترک و اصل حسن همجواری با همه همسایگان از جمله کویت همواره مورد توجه جمهوری اسلامی ایران بوده است.

کنعانی همچنین تأکید کرد: سیاست دولت سیزدهم مبتنی بر گفت‌وگو‌، همکاری و مشارکت است و مسائل فیمابین در این چارچوب دنبال خواهد
شد.

به گزارش خبرگزارق فارس، کویت و عربستان سال گذشته (۱۴۰۱) سندی برای توسعه میدان گازی الدره / (آرش) امضا کردند که بر اساس بیانیه شرکت نفت کویت، پیش بینی می‌شد، این میدان روزانه ۱ میلیارد فوت مکعب گاز و ۸۴ هزار بشکه در روز میعانات گازی تولید کند.

پس از این اعلام، سعید خطیب‌زاده» سخنگوی سابق وزارت امور خارجه به این توافق واکنش نشان داد و گفت: «میدان گازی آرش/الدره  یک میدان مشترک بین کشورهای ایران و کویت و عربستان سعودی است و بخش‌هایی از آن در محدوده آب‌های تحدید حدود نشده بین ایران و کویت قرار دارد.

وی می افزاید: بر اساس مقررات و رویه‌های بین‌المللی هرگونه اقدام در بهره برداری و توسعه این میدان باید با هماهنگی و همکاری هر سه کشور انجام شود و لذا اقدام اخیر کویت و عربستان سعودی در قالب یک سند همکاری، مغایر با رویه‌های جاری و مذاکرات انجام شده قبلی بوده و غیرقانونی است و تاثیری بر وضعیت حقوقی میدان نداشته و مورد تایید جمهوری اسلامی ایران نیست.جمهوری اسلامی ایران همچنین حق خود را برای بهره برداری از میدان مشترک گازی آرش/الدره محفوظ می‌دارد.»